آواز خوانی و خوانندگی مهارتی است بر اساس حافظه ماهیچه های صوتی و صد البته مهارتی است، بیش از توانایی صحبت کردن. برای اینکه خواننده خوبی شویم باید بتوانیم به درستی نفس بکشیم، با قدرت و رزنانس بالا بخوانیم و از گام و نت صحیح خارج نشویم. خوانندگی بسیار مفرح و همچنین اگر به طور صحیح انجام شود با دنیایی از تحسین و تشویق همراه خواهد بود. صدا باید چگونه برای آواز خواندن از گلو بیرون بیآید ؟
هیچ کدام از معلمان آواز در ایران ، معلم تربیت صدا نبوده و آنها تنها ردیف و شیوه را آموزش می دهند. اینکه آموزش دهند هنرجوی آواز، صدا را چگونه بسازد، و توضیح دهند که عیب صدای خواننده چگونه باید رفع شود، بسیار کم سابقه بوده است.
هنر جو وقتی در کلاس آواز شرکت میکند ابتدا بدون آنکه نحوه تولید صدا، سلفژ صحیح، تئوری آواز، نحوه صداسازی و نحوه تولید تحریر را بداند او را با خواندن فلان گوشه در فلان دستگاه مواجه میکنند که همین امر موجب ترس بسیاری از علاقه مندان آواز خوانی و فرار از کلاس خواهد شد ، یا اینکه اگر مداومت کرده و در کلاس حاضر شوند نمی توانند به نحو درست و شایسته بخوانند بنابراین ضرورت دارد که موارد و روشهای فوق، قبل از هر چیز به هنرجو آموزش داده شود. برای اینکه یک صدای خوب داشته باشیم باید یک ریه مناسب داشته باشیم . یعنی باید نفس خوبی داشته باشیم. از توضیحات پایه ای که همه میدونید مانند اینا : سیگارو قلیون نکشید . در هوای آلوده بیرون نرید . فقط آب ولرم بخورید فریاد نزنیدو اینارو که میدونید نمیگم و…
ده نکته مهم و تمرینی آواز خوانی
۱ – زیر نظر یک استاد آواز و یا یک معلم آواز تمرین کنید
حتی می توانید با دوست و آشنایی که قبلا دوره های آواز را گذرانده تمرین آواز کنید اما همیشه بهتر است که زیر نظر یک استاد و شخص حرفه ای تعلیم ببینید. انجام اشتباه یک تکنیک آواز می تواند به صدای شما صدمه بزند. اگر صدای شما قدرت کافی را ندارد، بدانید که به دلیل ماهیچه های تحت رشد و استفاده غیر صحیح از حنجره و تارهای صوتی است. اگر توانایی مالی رفتن به آموزشگاه و تعلیم زیر نظر استاد آواز را ندارید، از CD های آموزشی موجود در بازار یا از نمونه های دیگر در دسترس در یوتیوب استفاده کنید. در انتخاب معلم آواز تحقیق و دقت کنید. بسیاری تنها در پی سو استفاده از اشتیاق افراد علاقمند با روش های غیر اصولی و طولانی مدت در پی سود شخصی هستند.. اما در این بین اساتیدی هستند که در برابر شاگرد و اعتبار خود احساس مسئولیت می کنند.
۲ – رِنج و وسعت صدای خود را پیدا کنید
یافتن وسعت صدا یک مسئله اساسی است، زیرا خواندن آهنگی که در رنج صدای شما نیست، فشار زیادی را به صدا و حنجره شما وارد می کند. برای اینکه به رِنج های بالای صدا برسید، روی صداهای تولیدی “ترکیبی” کار کنید. صداهای تولیدی ترکیبی در واقع تر کیبی هستند از رِنجهای پایین (صداهای تولیدی قفسه سینه) و رِنج های بالا ( صداهای تولیدی از سر) . برای دیدن این نوع از تمرینات در “یوتیوب” کلمه MIX VOICE و VOCAL FRY را سرچ کنید. فراموش نکنید که رنگ و کیفیت صدای شما بسیار مهمتر از رِنج صدای شما است. مخاطبین شما بیشتر عاشق کاراکتر صدای شما خواهند شد و به اینکه توانایی خواندن چه نتهایی را دارید، اهمیتی نمی دهند. هیچوقت کیفیت صدایتان را فدای کمیت و وسعت صدای خود نکنید.
۳ – طرز ایستادن خود را تصحیح کنید
در حالی که یکی از پاها کمی از دیگری جلوتر است، سعی کنید راست بایستید . سینه را به جلو و پهنای شانه ها را به عقب متمایل کنید. این طرز یستادن به شما کمک می کند که راحت تر نفس بکشید و حجم شش ها را برای ادای بهتر نتها و کلمات افزایش دهید. صورت و فک خود را ریلکس و راحت نگه دارید.
۴ – تنفس صحیح
عدم توجه و رعایت نکردن این مسئله حتی خوانندگان شناخته شده را در اجرا های زنده دچار مشکل می کند. صدای شما دقیقا شبیه به یک ساز بادی عمل می کند. عمل تنفس، ۸۰ درصد خوانندگی را تشکیل می دهد و یک اجرای صحیح با تنفس مناسب آغاز و پایان می یابد.
۵ – ابزار های خدادادی خود را برای خوانندگی بهتر بشناسید
استخوان تر قوه (درست در انتهای پایین گردن) را لمس کنید. یک سانتیمتر پایینتر ابتدای دهانه شش ها است.
دنده هایتان را لمس کنید. وقتی شما نفس خود را فرو میبرید حجم سینه ها افزایش میابد و وقتی که نفس خود را خارج می کنید حجم آن کاهش میابد.
انتهای قفسه سینه، درست در زیر جناق سینه را لمس کنید. اینجا محلی است که دیافراگم قرار گرفته .
۶ – اعتماد بنفس خود را تقویت کنید
باید قبول کرد که خواننده های امروزی مخصوصا خوانندگان پاپ، به هیچ وجه دارای رِنج صدای قابل توجهی نیستند. اما اجرا های بی نظیری ارائه می کنند که به لحاظ بصری و حتی شنیداری دارای جذابیت و گیرایی هستند. این موضوع تنها به یک فاکتور مهم بستگی دارد: اعتماد به نفس!
۷ – همیشه قبل از خواندن و تمرین آواز، صدایتان را گرم کنید
بهتر است که همیشه صدایتان را به این ترتیب گرم کنید: ابتدا رِنج میانه صدا، سپس رِنج پایین صدا و در آخر رِنج بالای صدا و دوباره به رِنج میانه برگردید. همیشه برای هر رِنج صدایی ۱۰ دقیقه زمان بگذارید و اگر صدایتان خسته است، زیاد به آن فشار نیاورید. هنگام گرم کردن صدا همیشه به رِنجی برگردید که برایتان راحت تر است و بعد از چند دقیقه دوباره امتحان کنید. چیزهای دیگری که باید تمرین کنید :
داینامیک صدا : خواندن را در رِنج میانه و بسیار ملایم شروع کنید و سپس بلندتر و پس از آن دوباره ملایم بخوانید. به این تغیراتی که در شدت رزنانس صدای خود بوجود می آورید، داینامیک صدا گفته می شود. حتی ساده ترین نوع داینامیک، به صدای شما روح می بخشد و هرچه بیشتر تمرین کنید و بلند و ملایم بخوانید صدای سالم تری خواهید داشت. در موسیقی کلاسیک داینامیک صدا از ساکت ترین تا بلندترین به صورت زیر نشان داده می شود :
PP “پیانیسیمو” ساکت ترین
P “پیانو” ساکت
MP “متزو پیانو” نیمه ساکت
MF ” متزو فورته” نیمه بلند
F “فورته” بلند
FF “فورتیسیمو” بسیار بلند
در ابتدا شما ممکن است تنها قادر به خواندن از MP تا MF باشید اما با تمرین بیشتر می توانید داینامیک صدایتان را افزایش دهید.
سرعت : از “دو” تا “سل” را و به عکس، در اکتاوهای مختلف و با ادای صحیح نتها با سرعت بخوانید. این تمرین به صدای شما انعطاف بیشتری می دهد.
۸ – آواهای صوتی را به درستی تلفظ کنید
کلمات چیزی نیستند جز همین آواهای صوتی که به طور پیوسته اَدا می شوند و معانی را به وجود می آورند. پیوستگی بین آواهای یک کمه و همینطور بین کلمات یک عبارت، زیبایی خاصی به آن می دهد. بنابر این با تمرین بر روی حروف صدادار، تکنیک پیوستگی آوایی را تمرین کنید. کلماتی مانند “مادر”، “بی تو” و “نهایت” را انتخاب کنید و با ادامه ی تلفظ آواها و حروف صدا دار این تکنیک را تمرین کنید. “مااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااادر”، “بیییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییی تووووووووووو” این کار باعث گرم شدن صدای شما نیز می شود.
۹ – گامهای موسیقی را تمرین کنید
اگر مشکل خارج خواندن دارید، حتما روزی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به تمرین بر روی گام های مختلف بپردازید. تمرین گامها به قدرت صدای شما نیز می افزاید و باعث کنترل بیشتر بر روی صدای شما می شود. ابتدا رِنج صدایتان را مشخص کنید (TENOR, BARITONE, ALTO, SUPRANO و غیره) و نت هایی را که رِنج صدای شما را پوشش می دهند بر روی کیبورد یا پیانو پیدا کنید و تمرین کنید.
۱۰ – توقعات منطقی داشته باشید
اگر روزی ۲۰ دقیقه بر روی گامهای موسیقی تمرین کنید، می توانید بعد از ۴ هفته تغییرات را احساس کنید. بیشتر مشکلات ناشی از خارج خواندن نت ها نیز بعد از ۳ تا ۴ ماه بر طرف می شوند. اگر کمتر از این میزان تمرین کنید، توقع زمانی بیش از این را داشته باشید. شاید حتی سالها !
🔸 نکات مهم در هنگام آواز خوانی
🎤 همانطور که صدای خود را گرم می کنید، بعد از اتمام آواز خوانی می بایست صدایتان را در اصطلاح سرد کنید.
🎤 یکی از تمریناتی که به پروژکتور معروف است این است که در هنگام ادای کلمات تا جایی که می توانید دهانتان را باز کنید، مثل اینکه می خواهید کلمات هر چه بزرگتر به مانند پروژکتور بر دیوار روبروی شما نقش ببندند.
🎤 یکی دیگر از تمریناتی که به شما کمک می کند رزنانس صدای خود را پیدا کنید، اینگونه است که بر روی پشتی یک صندلی خم شوید و شروع به خواندن کنید. ارتعاشی که در ماسک صورت ( ناحیه بینی، زیر چشمها و پشت دندانها) احساس می کنید مانند میکروفونی برای بدن شما کار میکند و باعث قدرت بخشیدن به صدای شما میشود.
🎤 بهترین رژیم غذایی برای صدای شما “ آب ” است. اگر مریض هستید، آب آناناس می تواند به صاف شدن گلوی شما کمک کند اما جای مصرف روزانه آب را نمی گیرد. قبل از خواندن، شیر یا آب پرتقال نخورید. شیرینی جات نیز صدای شما را خراب می کنند.
🎤 سلامت جسمی خود را حفظ کنید و فراموش نکنید که ورزش کردن به تنفس بهتر و در نتیجه بهتر خواندن شما کمک می کند.
🎤 اگر احساس می کنید صدایتان تو دماغی است، سعی کنی همزمان از طریق دهان و بینی تنفس کنید.
🎤 هنگام خواندن جیغ نکشید. برای جلوگیری از این حالت صدا را از گلو به سمت ماسک صورت که قبلا به میکروفون بدن شما تشبیه شده بود هدایت کنید.
🎤 یکی از تمرینات مهم دیگر این است که حجمی از هوا را تجسم کنید و با یک آوای صوتی که ایجاد می کنید، از دیافراگم شما به سوی گلو و سپس ماسک صورت حرکت دهید و بر عکس . این تکنیک به قدرت صدای شما می افزاید و کمک میکند که به آسانی آواز بخوانید.
🎤 همیشه سعی کنید که خودتان باشید و به یاد داشته باشید که اگر ایمان داشته باشید که صدای خوبی دارید، حتما اینگونه خواهد بود. برای افزایش اعتماد بنفس ابتدا برای گروه های کوچک از دوستان و آشنایان بخوانید.
🎤 اگرچه خوردن روزانه آب برای صدای شما خوب است، اما ۱-۲ ساعت قبل از خواندن مصرف هرگونه خوردنی و آشامیدنی را قطع کنید.
🎤 از كسي تقليد نكنيد مگر اينكه بخواهيد چيزي ياد بگيريد .. تقليد از ديگران باعث ميشه شما وقتي صدا خودتون رو گوش ميكنيد بعلت شبيه نبودن صداتون به اون شخص احساس نااميدي كنيد .. هر صدايي براي خوانندگي مناسبه شما فقط بايد سبك خودتون رو پيدا كنيد و اگه اراده آهنين داشته باشين يك سبك رو بوجود بيارين
🎤 سعي كنيد گروهي آواز بخونيد اين كار باعث ميشه حالت خجالتي بودنتون از بين بره و بتونيد كلمات رو راحت بزبان بيارين در واقع اگه بتونيد خجالتي بودن خودتون رو از بين ببرين نصف راه رو طي كردين .. در ضمن خوندن تو بيابون هم فكر بدي نيست
🎤 سعي كنيد هوارو از دهنتون به بيرون راه بديد در واقع تو دماغي نخونيد
🎤 نعناع و آب نبات بهترين گزينه براي كسايي هست كه ميخوان يك صداي صاف داشته باشند من تو بيشتر سايتاي خارجي اينو ديدم
🎤 غرغره كردن با آب نمك كه مقداري هم جوش شيرين توشه ميتونه خلط رو از بين ببره
🎤 استفاده نكردن ( كم مصرف كردن ) از مواد لبني كه باعث خلط ميشن
🎤 دوري از گرد و غبار و سيگار و مواد مخدر كه به صدا لطمه ميزنه
🎤 دوري از نوشيدني هاي سرد
🎤 و يك نكته جالب: پوشيدن لباس يكدست كه تاثير خوبي در اعتماده به نفس داره
به قلم یکی دیگر از اساتید
هنرجوی آواز برای خواندن صحیح چه باید بکند؟
از محل برخاستن صدا تا قبل از زبان کوچک ، مخصوصاً در حلق هیچ کاری نباید با صدا کرد . زیرا خواندن از ته حلق بسیار صدا را بد می کند. گلو باید کاملاً باز باشد. صدایی که از سینه بیرون می آید وسعت خوبی دارد اما کیفیت ندارد .
صدای خوب که از حنجره بر می آید باید به سقف دهان بخورد . در سقف دهان پرده پوستی به نام “نرم کام” وجود دارد که با برخورد صدا به نرم کام این قسمت به لرزش در می آید، که این بهترین نوع صدا در موسیقی آوازی ماست .
هیچ وقت نباید به فک فشار آورد . لب پایینی باید حالت طبیعی خود را حفظ کند .
صدا باید کاملا به صورت مخروطی از دهان بیرون بیاید . البته این در مقایسه با موسیقی آوازی سایر ملل کاملا بر عکس است . زیرا آنها از فضای جلوی دهان بسیار استفاده می کنند.اما در موسیقی ایرانی بیشتر کار روی صدا در فضای قبل از دهان استفاده می شود.
مثلا پاواروتی برای ادای حرف آ به اندازه شش سانت دهانش باز می شود اما در موسیقی آوازی ما نباید بیشتر از ضخامت انگشت سبابه دهان را باز کرد و به این صورت ما آ را تقریبا نزدیک به اُ تلفظ می کنیم و لبها زیاد از هم باز نمی شود.
تمرینات مورد نیاز
درحالی که رو به دیوار ایستاده اید سر را کاملا” صاف کنید یعنی نباید سر به سمت بالا یا پائین و یا به راست و یا به چپ باشد .. سپس از طریق بینی به آرامی و به صورت عمیق به اندازه عدد ۱ تا ۳ به داخل نفس بکشید. همزمان عضلات شکم را رها کنید تا با هر نفس عمیق شما شکم به جلو بیاید .. در این حرکت قفسه سینه نباید هیچگونه حرکتی داشته باشد .. سپس عضلات شکم را منقبض کرده با فشار به امعاء و احشا و فشار به دیافراگم و در نهایت فشار به ششها بازدم را سریع انجام دهید. باید صدای هیس ایجاد شود.
درهنگام این تمرین موارد زیر را مد نظر قرار دهید :
🎙 یادتان باشد که گلو و حنجره باید کاملاً راحت و آزاد باشد.
🎙 خروج هوا به صورت کنترل شده باشد.
🎙 حرکت شکم در این تمرین بسیار مهم است اگر حرکت شکمی نداشته باشید تمرین شما نادرست است.
🎙 هوا را با شدت به طوری که صدای هوف بدهد از بینی خارج کنید.
سی بار این عمل را در هر بار تمرین تکرار کنید. اگر خواستید این تمرین را ادامه دهید سعی کنید که حتما استراحتی به خود بدهید. ( بعد از ۳۰ بار)
با این تمرین، عملکرد دیافراگم برای شما مشخص می شود.
در مرحله بعد، عمل دم و بازدم را طبق روش فوق انجام میدهید ولی این بار به جای اینکه فقط هوا را به بیرون بدهید آنرا در حلق به تارهای صوتی زده و تولید صدا میکنید و صدا را به بیرون میدهید بدون اینکه در گلو و عضلات گردن تغییری را ایجاد کنید .. صدای ایجاد شده خام و وحشی است ، برای ایجاد صدای اهلی و دارای رنگ خوب، بهتر است که آنرا به صورت مخروطی از دهان خارج کنید یعنی صدای پرقدرت دیافراگمی را بدون تغییر در گلو به سمت سقف دهان هدایت کرده پس از برخورد با نرم کام، آنرا به سمت لبها هدایت کرده و با لبهای گرد و جمع، صدا را خارج میکنیم این نوع صدا از بهترین نوع صداها در آواز ایرانی میباشد که البته تمام موضوعات فوق به صورت تئوری است .. اگر خواستید این تمرینات را انجام دهید حتما” باید در حضور یک استاد این تمرینات انجام پذیرد تا درستی و یا نادرستی تمرینات فوق مشخص گردد.
در آخر هم باید متذکر شویم که زیادی به حنجرتون فشار نیارید .. منظورم اینه که صبح تا شب کنترات نخونید ، روزی ۱ الی ۲ ساعت برای خوندن بیشتر از حنجرتون کار نکشید.
منبع : saziha.ir
