🎵 همیشه دنبال کنندگان موسیقی از اینکه بدانند یک قطعه موسیقی از چه فاکتور هایی تشکیل شده ، سوالات زیادی را مطرح می کنند و اکثر مواقع این سوالات با جوابی همراه نمی شود و مجهول می ماند.
برای دانستن ریشه ی تولید یک اثر نیاز نیست اطلاعات موسیقی آنچنانی داشته باشیم، خیلی جا ها شنیدیم و دیدیم که واژه های آهنگساز، تنظیم کننده ، ملودی ساز و غیره در کاور ها و آهنگ ها به کار رفته اند و شاید برای همه سوال بوده که مفهوم دقیق این ها جیست و هر کدام چکونه باعث می شودن تا یک موسیقی تولید شود.

بحث ما در این مطلب مرتبط با اجزای تشکیل دهنده ی یک اثر موسیقایی است، اینکه بدانیم تعریف واقعی ملودی ساز، آهنگ ساز، تنظیم کننده ، میکس و مستر و.. چیست، و در ایران این کلمات را برای چه کسانی به کار می برند! ، سعی می کنم به طور مفصل در این مورد توضیح بدهم تا تمام ابهام ها بر طرف شود.

بحث اول
تعریف اصلی و تفاوت ملودی ساز و آهنگساز

برای جواب این سوالات اولاً باید ببینیم در دنیا چه استانداردی برای تعریفشان است و ما در ایران چطور این ها رو تعریف می کنیم. نمونه ی بارز این تفاوت در تعریف بحث ملودی ساز، آهنگساز و تنظیم کننده هست. شاید همه ی شما بدانید کسی که شعر را تحویل میگیرد و میخواهد چگونه خوانده شدنش را مشخص کند، در ایران نام آهنگساز را یدک می کشد! در حالی که این فرد تنها ملودی سازِ وکال است نه آهنگساز.
یا برای تسهیل در مفهومِ نامِ ملودی ساز اینطور در نظر بگیرید، کل موسیقی را کنار بگذارید، آن چیزی که میماند تنها صدای خواننده است، به این لاین از موسیقی وکال یا همان صدای خواننده گفته می شود، که ملودی ساز ،تنها ملودی وکال را خلق میکند و تعیین میکند یک شعر چطور باید خوانده شود، می توان گفت ریشه ی یک کار پاپ در همین ملودی وکال است و همه چیز با توجه به این موئلفه ساخته میشود.

در ایران اشتباها به این شخص آهنگساز گفته می شود، و کسی که کل موسیقی را با کمک نوازنده ها و عوامل دیگر تولید می کند، می شود تنظیم کننده..

نکته ی جالب ماجرا اینجاست که نوازنده ها در این پروسه بیشتر نقش آهنگساز بودن را دارا هستند تا ملودی ساز و تنظیم کننده، حالا چرا اینطور است؟ به دلیل اینکه ۹۰% تمام نوازندگی های موسیقی پاپ ایران به صورت بداهه نواخته میشود  و اصلا آهنگسازی به معنای واقعی وجود ندارد که در آن پارت نویسی برای همه چیز وجود داشته باشد! پس به این نتیجه می رسیم که در پاپ ایران اهنگسازی نداریم و خیلی به ندرت این اتفاق میوفتد که یک کار واقعا آهنگسازی شود، تعریف درست آهنگسازی را هم در ادامه  بررسی می کنیم.

البته هستند افرادی مثل کارن همایونفر ، آریا عظیم نژاد و.. که وقتی وارد مارکت بازار هم میشوند و تعریف درست آهنگسازی را معمولا حفظ میکنند، این ها جزو استثناهای موسیقی ایران هستن.

آهنگساز در ایران بین ملودی ساز ، تنظیم کننده و نوازنده تقسیم میشود، یعنی هر ۳ عنصر با هم تلفیق میشوند تا کار آهنگسازی تکمیل شود و اثری خلق گردد، در اکثر موسیقی های پاپ / راک کشور ، به جز صدای وکال یا همان صدای خواننده ، هر صدای دیگری که میشنویم مربوط به تنظیم ، و کیفیت آن مربوط به مهندسی صدا می شود ، که شامل سازبندی ها یا نوازندگی های زنده و طبیعی (آکوستیک) ، استفاده از فایل های آماده (سمپل) ، و ساز های شبیه سازی شده یا همان (VST) است .

اما تعریف واقعی آهنگساز چست؟

کسی که تمام اجزای مختلف یک اثر موسیقایی را نت نویسی ، ساز های مورد استفاده را تعیین، و چگونگی تلفیق نت های نوشته شده روی ساز های مختلف را مشخص میکند، یا به صورت تخصصی تر یعنی کسی که اول ملودی تمام ساز ها را می نویسد و بعد طبق گام ساخته شده ، هارمونی (آکوردها و آرپژها و …) را تعیین می کند، و ارکستراسیون را انجام میدهد.

تنظیم کننده در اینجا خودِ آهنگساز است، زیرا کسی که هارمونی را مشخص می کند تنظیم کننده است، و فرق موسیقی نرم افزاری و آکوستیک در همین است. بعد از این نوازنده ها وارد عمل می شوند و آن چیزی که از قبل برایشان مشخص شده است را با توجه به هنر نوازندگی که تبحر آن را دارا هستند، به اجرا در می آورند . در این حالت وظیفه ی تولید یک اثر بر عهده ی مهندس صدا است.

در موسیقی الکترونیک این تعریف ها متفاوت است و کسی که موسیقی الکترونیک کار میکند سیستم کاری اش بر پایه ی موئلفه های تعریف شده ی خودش است. آنجا همه ی کار ها را معمولا یک نفر انجام میدهد، و در دنیای مدرن امروز به این شخص دی جی گفته می شود.

 

مهندسی صدا و میکس و مسترینگ

امیدوارم تا اینجا با بحث ملودی، آهنگ و تنظیم کاملاً آشنا شده باشید.. اما میکس و مسترینگ که شاید بیشتر سوالات شما مربوط به این بخش باشد و معمولاً تنها چیزی که از این بخش شنیده اید، این بوده که مربوط می شود به کیفیت شنیداری یک اثر.
درست است ، مستقیما به کیفیت مربوط میشود ولی اینجا میخواهیم تعریف دقیق تری از آن را داشته باشیم.

میکس و مسترینگ خودش ۲ موئلفه ی جدا است که روی تک تک اصوات موجود در موسیقی اثر می گذارد. در میکس، عملیات مهندسی صدا روی تمام اجزای موسیقی به طور تک تک انجام میشود  و اینجاست که کوچکترین صداها یا زیر صداها هم شامل عملیاتی وقت گیر و تخصصی می شوند. این مهندس صداست که با نبوغ  و حرفه ای بودنش می تواند از همین زیر صداها، کار فضا سازی را انجام دهد. پس تک تک اجزای موسیقی به طور مجزا شامل این عملیات میشوند که با بهترین حالت در کل موسیقی شنیده شوند، به عنوان مثال شما از شفافیت و زیبایی صدای گیتار در یک کار لذت می برید، حتی از زیر صدای گیتار هم صداهایی به گوش می رسد که کار را خلی جذاب کرده ، این دقیقا هنر میکس و مسترینگ را نشان میدهد.
البته آن تفکری که در کار هست معمولا برای تنظیم کننده است، اما خوب شنیده شدنش مربوط به میکس میشود، حالا برای اینکه این مثال را بهتر درک کنید ، آهنگ غم و شادی از محسن چاوشی را گوش کنید و از مکیس فوق العاده ی کوشان حداد لذت ببرید.

در ایران کسی که تنظیم کننده است، خودش بیشتر کارهای میکس را انجام می دهد و پس از آن مهندس صدا کارهای نهایی یا میکس نهایی را انجام می دهد. دلیل این امر نرم افزاری بودن تنظیم ها در ایران است، شاید باورش سخت باشد اما ۹۰ درصد آثار تولید شده در موسیقی پاپ ایران نوازنده ندارد و تماما از ساز های شبیه سازی شده استفاده می شود ،اما با میکس های خوبی که دارند تقریبا طبیعی به نظر می رسند.

نکته ی مهم در امر میکس، تخصصی نبودن میکس ها در ژانر های مختلف است ، و با توجه به اینکه علم مهندسی صدا اصلاً در ایران وجود خارجی ندارد و همه چیز تجربی است، امری کاملاً طبیعی به نظر می رسد، اما آسیب هایی هم دارد که مهم ترین آن سطح شنیداری مردم است، این خودش بحثی جداست و در این مطلب نمی گنجد.

اگر مفهوم میکس را متوجه شده باشید، مفهوم مسترینگ کمی راحت تر می شود، همانطور که اشاره شد، در میکس روی تک تک صدا ها، چه کوچک چه بزرگ به صورت مجزا عملیات انجام میشود. حالا برای یکدست کردن این صداها و جذاب تر شدن کار ، افکت هایی به کل موسیقی داده میشود و طی این پروسه ی حساس ،عمل مسترینگ انجام میشود. به عبارت دیگر بالانس های صدا و میزان ضربها در یک اثر درست چیدمان می شود و نظم موسیقایی روی صداها صورت میگیرد که نتیجه اش یکسان بودن کیفیت اثر در درستگاه های پخش مختلف است.

اگر به این موضع بر خوردید که در یک اثر بعضی صداها از اسپیکر پخش نمی شود اما با هدفون آن صداها را می شنوید و کمی برایتان متفاوت است، قطعا مشکل از مسترینگ است. در اصل، هدف مسترینگ این است که بالاترین کیفیت و یکدست بودن را از پروژه استخراج کند. این ساده ترین شکل ممکن برای تعریف مسترینگ است.

این مطالب، آموزش کامل مسترینگ و مهندسی صدا نیست، اما همین که بدانیم صدایی که می شونیم از کجا آمده و چگونه به این شکل پخش می شود، گام اول را در درک بهتر موسیقی برداشته ایم.

منبع :  musicbarantt.blog.ir