آیا بربط (عود) یک ساز ایرانی الاصل است؟
پیشینه تاریخی بربط (عود) در جهان
درباره خاستگاه نخستین بربط نمی‌توان به‌طور قطعی اظهارنظر کرد. هنری جرج فارمر، موسیقیدان و محقق بریتانیایی، با آنکه پیشینه بربط را متعلق به هنر حجاری در سده دوم پیش از میلاد می داند، اما آن را یک ساز ایرانی می داند. شاید دلیل این امر بخاطر تغییر کردن مداوم رزهای ایران بعلت بروز جنگهای متعدد و دست به دست شدن شهرهای مختلف ایران در پی آنها باشد.
اما طبق بررسی های محققان دیگر، حجاریهایی از این ساز در ازبکستان امروزی یافت شده است که مربوط به سده نخست پیش از میلاد می باشد.
بربط (عود) در یونان باستان باربیتوس یا باربیتون نامیده می شد. پس از اسلام، این ساز با نام لوت، از طریق مسلمانان به اروپای قرون وسطی وارد شد و بعدها با الگو برداری از آن ساز ماندولین ساخته شد.
مهم ترین تفاوت ماندولین با بربط (عود) پرده هایی است که بر روی دسته آن می بندند. در حالیکه دسته بربط (عود) امروزی فاقد پرده است. امروزه نوعی از عود در سوریه، یونان، اردن و ترکیه متداول می باشد که در قدیم به عنوان عود آشوری شناخته می شد.
این عود علاوه بر دستۀ بلند، وسعت صدای وسیعی نیز دارد و از نظر ظاهری شبیه عودهایی است که در نقاشی های مصر باستان دیده می شود.
آیا بربط (عود) یک ساز ایرانی الاصل است؟
ورود بربط به کشورهای آسیای جنوب شرقی و کشورهای عربی
بربط به روایتی در سده سوم میلادی با نام “پی پا” در چین رایج شده است. پس از آن و با غلبۀ چینی ها بر شبه جزیره کره و نزدیک شدن شان به ژاپن، بربط به کره و ژاپن نیز وارد شده و نام “بی وا” بر خود گرفته است. سپس به کشورهای آسیای جنوب شرقی چون ویتنام و کامبوج راه یافته است.
اما راه یافتن بربط در میان اعراب، از طریق ایرانیان بوده است. به اینصورت که بربط برای اولین بار به منطقۀ حیره در غرب رود فرات، که در آن زمان تحت سیطرۀ ایران بوده است، راه می یابد و کم کم در اوایل دوران اسلامی رواج و محبوبیت زیادی در میان اعراب پیدا می کند.
قدیمی ترین سند در مورد بربط (عود) در کتاب موسیقی الکبیر فارابی یافت شده است
فارابی در کتاب خود به نام موسیقی الکبیر فارابی به معرفی سازهای زمان خود می پردازد. بنا به نوشته فارابی بربط (عود) نزدیک ترین ساز به صدای انسان است. بربطی که او در کتاب خود به تصویر کشیده است دارای پرده یا دستان بوده است.
واژه بربط از کجا گرفته شده است؟
نوشتن واژۀ بربط با املای عربی (یعنی بربط، نه بربت) هرگز به این معنا نیست که این ساز متعلق به اعراب است. بلکه شاید چون چون حرف “ت” در بربط تلفظ خاصی داشته است، فارسی زبانان برای حفظ و نشان دادن این ویژگی، آن را با “ط” نوشته‌اند.
علیرغم اینکه واژۀ “بط” یک واژۀ عربی است، اما خوارزمی اعتقاد به فارسی بودن کلمۀ “بربط” دارد و گفته است چون کاسه این ساز شبیه سینه (بر) مرغابی (بط) است، آن را بربط نامیده‌اند.
بعضی دیگر از محققان نیز واژۀ بربط را با واژۀ باربی، به معنای زخمه زدن با انگشت، در زبان سانسکریت نسبت داده اند، که اگر یافته های باستان شناسی در مورد وجود نشانه هایی مبنی بر ظهور نخستین بربط در هند را بپذیریم، این نظریه در مورد واژه بربط نیز صحیح می نماید.
آیا بربط (عود) یک ساز ایرانی الاصل است؟
نخستین بربط در ایران
محققان سازی شبیه بربط را در نقش برجسته ای از گاندهاره در هندوستان یافته اند که پیشینۀ آن به سده های دوم تا چهارم میلادی می رسد، یعنی دوران کوشانیان.
از آنجائیکه قلمرو امپراطوری کوشان تا ایران نیز گسترش داشته است، بربط در آن دوران به ایران وارد شده است. فردوسی نیز در شاهنامه اینطور روایت می کند که ده هزار نفر از لوریان هندی که همگی در بربط نوازی مهارت داشتند، به دربار بهرام گور (۴۲۱ـ ۴۳۸ میلادی) بار یافتند.
همچنین، وجود واژه بربط در متون پهلوی اشکانی و فارسی میانه، مانند منظومه درخت آسوریگ و خسرو قبادان، نشان دهندۀ اینست که این ساز در دوران سلطنت اشکانیان و ساسانیان در ایران رواج داشته است.
عکس های موجود در روی ظرف های فلزی یافت شده از دوره ساسانیان و همچنین اشعار سایر شاعران ایرانی نیز نشان می دهد که عود در آن زمان رواج داشته است.
در مینیاتورهای دوره صفوی که بر صفحات شاهنامه ابوالقاسم فردوسی نیز نقش بسته است، نوازنده بربط دیده می شود.
آیا بربط (عود) یک ساز ایرانی الاصل است؟
قدیمی ترین بربط های (عودهای) یافت شده در ایران متعلق به چه شهرهایی هستند؟
در حجاری هایی که در شوش و منطقه هفت تپه استان خوزستان بدست آمده است، نوعی از بربط با بدنه ای بیضی شکل دیده شده است که قدمت آن به حدود 1500 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد.
بر روی یکی از مجسمه های یافت شده در شوش که مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح است و در موزه ایران باستان نگهداری می شود، تصویر یک نوازنده بربط حک شده است.
در استان لرستان نیز بربطی با کاسه ای گرد از جنس برنز کشف شده است. در حفاری های باستان شناسی در مازندران نیز بربطی نقره ای کشف شده است که از سال 1953 میلادی به موزه ای در انگلیس انتقال داده شده است.
بربط یا عود، کدامیک؟
کسانی چون ابن سینا و خوارزمی که در موسیقی نیز مطالعه و تحقیق داشته اند، بربط را مترادف عود دانسته و بیشتر از واژه عود استفاده کرده اند تا بربط. شاید دلیل اصلی اش آن باشد که این بزرگان آثارشان را به عربی می‌نوشته‌اند و از آنجائیکه اعراب نیز با نام عود آشنایی بیشتری داشته اند، نام عود را مناسب‌ترمی‌دیده‌اند. اما شاعران در آثار خود بیشتر از واژۀ بربط استفاده کرده اند تا عود.
آیا بربط (عود) یک ساز ایرانی الاصل است؟ ✅
منبع : hamraaz.ir
🎵 قابل ذکر است که وبسایت ایزی موزیکال با در بر داشتن انواع آهنگ بی کلام ، منبع و مرجع خوبی برای تمرین خوانندگی و همچنین صداسازی و سلفژ است.
کافیست به بخش آهنگهای بی کلام این وبسایت مراجعه کنید و از بین صدها آهنگ بی کلام در سبک های مختلف، آهنگ های مورد علاقه خود را انتخاب و تهیه کنید ، و با آنها هر روز تمرین کنید ، و یا در مهمانی ها و جمع ها، هنر خود را به دیگران نشان دهید.
انواع بیت (Beat) رپ ، ترپ ، هیپ هاپ
کانال تلگرام ایزی موزیکال :
