در این مقاله درباره آشنایی با ساختار ساز بربط (عود) مطالبی خواهیم گفت.
بربط که در زبان عربی به آن عود گفته می شود، به استناد منابع تاریخی، یک ساز ایرانی الاصل است و انواع آن با تغییراتی در اروپا، ترکیه و کشورهای عربی معمول اند.
در این ساز معمولا کشش زمان نت ها با استفاده از واخوان، به اجزای کوچکتری تقسیم می شوند و با زخمه های پی در پی بر نت و وتر واخوان، ایجاد می شود. اجرای نت های کشش دار با مضراب ریز هم امکان پذیر است.
عود یا بربط که یکی از مهمترین سازهای موسیقی ایران قدیم بوده، سازی است گلابی شکل از خانوادۀ سازهای زهی مضرابی که در ساخت آن چوب، زه یا نایلون و استخوان به کار رفته است.
جنس این ساز از چوب توت یا فوفل و یا آبنوس است. بربط کاسۀ طنینی بزرگ و دستۀ کوتاهی به طول تقریبی 85 سانتیمتر دارد.
این ساز را هنگام نواختن به صورت افقی روی ران پا می گذارند بطوریکه دسته در طرف چپ و کاسه طنینی طرف راست نوازنده قرار می گیرد.
وسعت صدای بربط حدود دو اکتاو است که بعلت کوتاهی دستۀ ساز حدود یک اکتاو و نیم از منطقۀ صوتی وسط، صدادهی بهتری دارد.
نت نویسیِ بربط معمولا با کلید سل خط دوم حامل است و چون از نت نوشته شده، یک اکتاو بم تر صدا می دهد بهتر است حدود یک اکتاو از میدان صدا در بم با کلید فا خط چهارم نت نویسی شود.
آشنایی با ساختار ساز بربط (عود)
ساختار کلی عود
کاسه طنینی بربط به شکل گلابی است که از طول به دو قسمت مساوی تقسیم می شود و از تَرک های چوبی متعدد و به هم پیوسته تشکیل شده است.
تَرک ها از یک سو در پائین کاسه و از دیگر سو نزدیک دسته به یکدیگر می رسند. صفحۀ روی بربط از جنس چوب است که به منظور صدادهی بهتر از چوب کاج استفاده می شود.
دو دایرۀ کوچک و یک دایرۀ بزرگتر مشبک از جنس استخوان برای خروج صدا از کاسه بر روی صفحه تعبیه شده است و خرک در پائین صفحه قرار می گیرد.
بر روی صفحه، به فاصلۀ کمی از خرک در محل برخورد مضراب با وترها، صفحۀ کوچک بیضی شکلی از جنس چوب یا استخوان چسبانده می شود تا به دلیل کوتاهی ارتفاع خرک، از برخورد مضراب با وترها صفحۀ اصلی ساییده نشود.
در پنج نقطه از صفحه به طرف داخل کاسه پلهایی افقی متصل به صفحه وجود دارند که از تغییر شکل یافتن صفحه جلوگیری می کنند.
خرک و سیم گیر در بربط
خرک عود یک قطعۀ چوبی به طول تقریبی 10 سانتیمتر است که در قسمت پائین کاسه قرار می گیرد و روی آن شیارهای کم عمقی برای عبور وترها ایجاد شده اند. معمولا خرک را مستقیما به صفحۀ رو نمی چسبانند و بین خرک و صفحه تکه ای چوب یا صدف قرار می دهند.
دسته و سرپنجه در عود یا بربط
بربط دارای دستۀ کوتاه چوبی تقریبا به اندازۀ یک سوم طول کاسه و قط حدود 10 سانتیمتر است. در قدیم روی دستۀ بربط دستان بندی می شد ولی امروزه دسته فاقد دستان بندی است.
دسته از یک طرف به کاسه طنینی و از طرف دیگر به سرپنجه متصل است. سرپنجه یا جعبۀ گوشی ها محفظه ایست توخالی که در ابتدای طول دسته قرار دارد و کمی متمایل به طرف عقب ساخته می شود. سرپنجه محل قرار گرفتن گوشی هاست و در هر یک از طرفین آن پنج گوشی قرار دارند.
آشنایی با ساختار ساز بربط (عود)
گوشی ها و شیطانک در بربط
بربط دارای 10 گوشی به تعداد وترهای ساز است. گوشی ها از جنس چوب به شکل میخ سرپهن ساخته می شوند که قسمت پهن آنها بیرون سرپنجه و در دست چپ نوازنده برای کوک کردن وترها قرار می گیرد و انتهای باریک آنها درون سرپنجه فرو می رود و یک سرِ هر وتر به آنها بسته می شود.
شیطانک یک قطعۀ چوب باریک و کم ارتفاع است به عرض دسته و ارتفاع حدود یک میلی متر، بین دسته و سرپنجه، که وترها از درون شیارهای کم عمق آن عبور می کنند.
وترهای بربط و کوک آنها
بربط دارای 10 وتر است که دو به دو با هم همصدا کوک می شوند. در بعضی بربط ها بم ترین وتر را تکی می بندند و بیشتر برای صدای واخوان در نظر گرفته می شود.
جنس وترها از زه (رودۀ تابیدۀ گوسفند) یا ابریشم تابیده با روکش فلزی و یا سیم های نایلونی با ضخامت های مختلف است.
معمولا وترهای هشتم تا دهم روکش فلزی دارند. وترهای گیتار بر روی بربط صدادهی خوبی دارند. وترهای خاص این ساز نیز در کارخانه ها ساخته می شوند که شمارۀ 504 آن مورد تأیید نوازندگان ایرانی است.
روی دستۀ بربط به علت عدم وجود دستان بندی، اجرای تمام فواصل موسیقی ایرانی اعم از پرده، نیم پرده و ربع پرده امکان پذیر است.
بجز وتر بم، نسبت صوتی وترها با یکدیگر فاصلۀ چهارمِ درستِ پائین رونده است. صدادهی حقیقی یک اکتاو بم تر از نت های نوشته شده است.
مضراب بربط
جنس مضراب بربط از شاه پرِ پرندگان بزرگ یا پلاستیک نرم است که با انگشتان دست راست گرفته می شود.
آشنایی با ساختار ساز بربط (عود) ✅
منبع : hamraaz.ir
? قابل ذکر است که وبسایت ایزی موزیکال با در بر داشتن انواع آهنگ بی کلام ، منبع و مرجع خوبی برای تمرین خوانندگی و همچنین صداسازی و سلفژ است.
کافیست به بخش آهنگهای بی کلام این وبسایت مراجعه کنید و از بین صدها آهنگ بی کلام در سبک های مختلف، آهنگ های مورد علاقه خود را انتخاب و تهیه کنید ، و با آنها هر روز تمرین کنید ، و یا در مهمانی ها و جمع ها، هنر خود را به دیگران نشان دهید.
انواع بیت (Beat) رپ ، ترپ ، هیپ هاپ
کانال تلگرام ایزی موزیکال :
